Videodames: Παιχνίδια γνώσης ή βίας;

Ημερομηνία δημοσίευσης άρθρου: Νοεμβρίου 14, 2014 Συγγραφέας: Χαρά Καραμήτσου Κατηγορία: Ψυχολογία

Σε μια εποχή όπου τα όρια της εικονικής και μη πραγματικότητας τείνουν – ενίοτε – να είναι δυσδιάκριτα και το παιχνίδι είναι στην κυριολεξία τρισδιάστατο, μέσα από την οθόνη ενός υπολογιστή, εύλογα διερωτάται κανείς ποιές μπορεί να είναι οι επιπτώσεις.

Τα βιντεοπαιχνίδια και η συχνή χρήση τους από τα παιδιά αποτελούν μια πραγματικότητα, καθώς περνούν ευχάριστα την ώρα τους, γεγονός που επιφανειακά δεν παρουσιάζει κάποια επικινδυνότητα. Μάλιστα η χρήση με μέτρο τέτοιων παιχνιδιών μπορεί να έχει και θετικά αποτελέσματα για το παιδί, καθώς το βοηθά να αναπτύσσει αρκετές δεξιότητες και να καλλιεργεί τη φαντασία του, όπως:

• τη συγκέντρωση της προσοχής

• την παρατηρητικότητα

• τον οπτικοκινητικό συντονισμό

• τη δεξιοτεχνία

• την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων

• την αύξηση των γενικών γνώσεων

• την εξοικείωση με την τεχνολογία

Τα παιχνίδια που παίζουν σήμερα τα παιδιά έχουν μια σημαντική ιδιαιτερότητα, είναι διαδικτυακά (παίζονται online από τον υπολογιστή) και υπάγονται στις κατηγορίες MMORPG (Massive Multiplayer Online Role Playing Games – μαζικά, πολλαπλών παικτών διαδικτυακά παιχνίδια ρόλων) και RPG (Role Playing Games – παιχνίδια ρόλων). Σε αυτά ο χρήστης φτιάχνει έναν χαρακτήρα τον οποίο διαχειρίζεται ολοκληρωτικά. Αυτός συναναστρέφεται με άλλους χαρακτήρες μέσα στο παιχνίδι, δίνοντας έτσι την αίσθηση μιας δυναμικής online κοινωνίας στην οποία το παιδί «ζει» παράλληλα μέσω του χαρακτήρα που έχει φτιάξει.

Ένα σημαντικό θέμα είναι κατά πόσο τα παιχνίδια που περιέχουν βία επιδρούν στη συμπεριφορά του παιδιού. Οι απόψεις ποικίλλουν. Υπάρχει εκείνη που υποστηρίζει ότι οι βίαιες συμπεριφορές υιοθετούνται από τα παιδιά επειδή αυτά θέλουν να μιμηθούν τον ήρωα του παιχνιδιού και να αποτελέσουν ένα πρότυπο επιτυχίας (εικόνα του «δυνατού» στο σχολείο ή στην παρέα) μέσω μιας βίαιης και παράνομης συμπεριφοράς.

Μια άλλη άποψη υποστηρίζει πως αυτό δεν συμβαίνει συχνά διότι η βίαιη και παράνομη δραστηριότητα αρχίζει και τελειώνει στη διάρκεια του παιχνιδιού, χωρίς να συνεχίζεται ή να υιοθετείται από το παιδί στην υπόλοιπη καθημερινότητα του. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί πως μέσω της χρήσης των διαδικτυακών παιχνιδιών/ρόλων μειώνεται για το παιδί η αξία της επικοινωνίας με το πραγματικό του περιβάλλον.

Όταν αφιερώνει τον περισσότερο ελεύθερο χρόνο του στην online κοινωνία των παιχνιδιών αυτών, βιώνοντας από εκεί εμπειρίες και συναισθήματα, οι πραγματικές διαπροσωπικές σχέσεις έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Παράλληλα, το παιδί που παίζει πολλές ώρες μπορεί να εμφανίσει κάποια κλασικά χαρακτηριστικά εξάρτησης από τα videogames, όπως το να θέλει να παίζει ακόμη περισσότερο και να μην αρκείται σε μια μετριασμένη και σταθερή χρήση. Πιθανά ανησυχητικά συμπτώματα είναι το να θέλει:

• Να περνά τον ελεύθερο χρόνο του μπροστά στον Η/Υ.

• Να έχει συχνά πονοκεφάλους και να νυστάζει στο σχολείο.

• Να πέφτει η σχολική του επίδοση.

• Να παραμελεί το φαγητό του και την προσωπική του υγιεινή.

• Να προτιμά να παίζει βιντεοπαιχνίδια από το να βλέπει τους φίλους του.

• Να είναι ευερέθιστος/η όταν δεν παίζει.

H εξάρτηση μπορεί να πάρει μεγάλες διαστάσεις σε βαθμό ώστε το παιδί να χρειάζεται υποστήριξη από επαγγέλματα ψυχικής υγείας προκειμένου να απεξαρτηθεί. Ενδεικτικά θα μπορούσε να αναφερθεί η ύπαρξη προγραμμάτων απεξάρτησης από τα online videogames στην Ολλανδία και την Ιαπωνία.

Άλλη μία διάσταση του θέματος είναι ότι η ψυχαγωγία αλλάζει. Σε αυτό βοηθά και η θετική, κυρίως, άποψη που έχουν οι γονείς για την ενασχόληση του παιδιού με τον υπολογιστή και το διαδίκτυο. H κοινωνία σήμερα θεωρεί αναγκαία τη γνώση των νέων τεχνολογιών και οι γονείς θέλουν και αποδέχονται τη χρήση του υπολογιστή. Λαμβάνοντας υπόψη τις ατομικές και κοινωνικές διαστάσεις που έχει η χωρίς μέτρο χρήση των βιντεοπαιχνιδιών, θα μπορούσαμε να δούμε και κάποιες μεταγενέστερες συνέπειες. Όταν το παιχνίδι γίνεται αυτοσκοπός και η πραγματική ζωή δευτερεύουσα, το παιδί θα δυσκολευτεί να αναπτύξει δεξιότητες ώστε:

• Να αντιμετωπίσει δυσκολίες.

• Να κοινωνικοποιηθεί.

• Να αναπτύξει ουσιαστικές σχέσεις με τους γύρω του.

• Να αποκτήσει εμπειρίες.

H οικογένεια καλό είναι:

• Να ενθαρρύνει το παιδί να συμμετέχει σε δραστηριότητα που θα το βοηθήσουν να ανακαλύψει τι το ενδιαφέρει και το ψυχαγωγεί.

• Να το παροτρύνει να έχει συναναστροφές.

• Να το μάθει να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες στις σχέσεις με τους άλλους.

• Να επικοινωνεί ουσιαστικά μαζί του.

• Να δίνει αξία στη γνώμη του παιδιού.

• Να συζητά μαζί του αναφορικά με το πώς μπορεί να λύσει τα προβλήματα του.

Με αυτά ως δεδομένα, ο γονιός μπορεί από κοινού με το παιδί του να αξιοποιήσει τα θετικά – της τεχνολογίας «κλειδώνοντας απέξω» οτιδήποτε αρνητικό. Εξάλλου, όπως και σε κάθε άλλη έκφανση της ζωής μας, τα πάντα εξαρτώνται από εμάς.

Χαρά Καραμήτσου – λογοπεδικός

Χαρά Καραμήτσου – Λογοπεδικός M.R.C.S.L.T.
Για επικοινωνία: charakaramitsou@ath.forthnet.gr