EΦΗΒΕΙΑ: Ένας «σεισμός» διαρκείας

Ημερομηνία δημοσίευσης άρθρου: Ιουλίου 22, 2013 Συγγραφέας: Κώστας Κομματάς Κατηγορία: TeensGo (health), Ψυχολογία

Το πέρασμα από την παιδική ηλικία στον κόσμο των «μεγάλων» δεν είναι καθόλου εύκολο και ευχάριστο. Ασυγύριστα δωμάτια, αναίτια κλάματα, φωνές και τσακωμοί χωρίς λόγο, εξεζητημένο-προκλητικό ντύσιμο, βόλτες με περίεργες παρέες και άλλα πολλά είναι στην καθημερινότητα μιας οικογένειας που έχει έφηβο στο σπίτι. Τις πιο πολλές φορές σαν αποτέλεσμα της ορμονικής έκρηξης στο σώμα του εφήβου, ακόμα και ο πιο ήρεμος και ρεαλιστής γονιός, επαναστατεί και αγανακτεί.

Τι είναι η εφηβεία; Είναι το σύνολο των βιολογικών και ψυχολογικών μετασχηματισμών που χαρακτηρίζουν το πέρασμα από την παιδική ηλικία στην ωριμότητα. Είναι μια περίοδος ασαφούς χρονικής διάρκειας, μια και οι πνευματικές, σωματικές και κοινωνικές διαφοροποιήσεις διαρκούν χρόνια.

ΑΛΛΑΓΕΣ-ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ
1. Επιθυμία για απομόνωση
Ο έφηβος ξαφνικά αρχίζει να αποκτά κακή σχέση με κάποια μέλη ή όλη την οικογένεια του ή και με τους φίλους του, κλείνεται στον εαυτό του και γίνεται εσωστρεφής. Πολλοί έφηβοι παραμένουν απομονωμένοι για ώρες στο δωμάτιό τους , βλέποντας κυρίως τηλεόραση ή σερφάροντας στο διαδίκτυο επιδεινώνοντας με αυτό τον τρόπο την μοναξιά τους και την κοινωνική τους απομόνωση.
2. Απροθυμία για εργασία
Συχνά παραμελούν τα μαθήματα τους ή άλλα χρήσιμα ενδιαφέροντα, όπως σπορ ή ξένες γλώσσες, γεγονός που προκαλεί μεγάλη πτώση στις αποδόσεις τους.
3. Έντονη συναισθηματικότητα-μεταβλητότητα αισθημάτων
Ο έφηβος είναι συχνά κακόκεφος, δύστροπος, έτοιμος να βάλει τα κλάματα, έτοιμος να αυθαδιάσει αντιδρώντας υπερβολικά στα διάφορα ερεθίσματα και στις πιο απλές υποδείξεις της οικογένειάς του.
4. Συχνή αλλαγή ενδιαφερόντων
Δυστυχώς πολύ γρήγορα χάνουν το ενδιαφέρον τους για μια επιλογή τους, λ.χ. σπορ ή άλλη εξωσχολική δραστηριότητα, μια παρέα και αλλάζουν συνεχώς επιθυμίες και απόψεις. Γεγονός όμως δυσάρεστο διότι με τις συχνές αναίτιες αλλαγές χάνουν τον ‘’στόχο’’ τους και τις επιδόσεις τους.
5. Κοινωνική ανταγωνιστικότητα-αντιπαλότητα
Πολύ συχνά η έντιμη και επιθυμητή άμιλλα γίνεται άγονος ανταγωνισμός στο σχολείο, στις παρέες, μέσα στην οικογένεια, προκαλώντας άσκοπες συγκρούσεις.
6. Υπερκινητικότητα
Επειδή τα ενδιαφέροντα τους αλλάζουν συνεχώς παρουσιάζεται μια σωματική Υπερκινητικότητα και ο έφηβος δύσκολα ηρεμεί. Όσο όμως σωματικά από την Υπερκινητικότητα αυτή κουράζεται, τόσο μπερδεύεται συναισθηματικά και νοητικά και τόσο οδηγείται σε μια ακόμη μεγαλύτερη Υπερκινητικότητα-νευρικότητα. Ένας φαύλος κύκλος κίνησης μπερδέματος, λαθών, αυξημένης νέας κίνησης, λαθών κ.α.
7. Αδεξιότητα
Οι κινήσεις τους χάνουν τον καλό συντονισμό και συχνά προκαλούν ζημιές και ατυχήματα.
8. Αναίτια ενόχληση
Συχνά δυσφορεί και ενοχλείται με το παραμικρό. Απλές αθώες συστάσεις ή παρατηρήσεις και υποδείξεις από τους γονείς ή τους δασκάλους προκαλούν «σεισμικές» αντιδράσεις.
9. Ανταγωνισμός των δύο φύλων
Τις περισσότερες φορές οι σχέσεις με το άλλο φύλο δεν είναι οι καλύτερες, συνήθως οι παρέες είναι χωριστές και υπάρχει έντονος ανταγωνισμός.
10. Έλλειψη αυτοπεποίθησης
Ενώ από τη μια πλευρά ο έφηβος με την Υπερκινητικότητα του θέλει να προκαλεί και να είναι το «κέντρο του κόσμου» πολύ εύκολα χάνει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις δυνατότητές του. Εκεί σπουδαίο ρόλο παίζει η στάση-άποψη των γονέων του για τις αποδόσεις. Αν δηλαδή σ’ αυτήν την κρίση αυτοπεποίθησης του εφήβου, οι γονείς αντιπαραβάλλουν τις δικές τους υπερβολικές φιλοδοξίες επιτυχίας, τότε η πίεση προκαλεί ένα φαύλο κύκλο έλλειψης εμπιστοσύνης.
11. Αντίσταση στην κάθε μορφή εξουσίας
Η αίσθηση αυτοπεποίθησης, αλλά και αμφισβήτησης των εφήβων τους οδηγεί σε μια συχνά επικίνδυνη-άγονη αμφισβήτηση κάθε μορφής «εξουσίας». Είτε πρόκειται για τους γονείς είτε τους καθηγητές είτε την πολιτεία με τους θεσμούς της.
12. Ονειροπόληση
Συχνά μέσα στην απομόνωση που ο ίδιος επιλέγει, πλάθει με το μυαλό και τη φαντασία του ιδανικές αλλά ανύπαρκτες ιστορίες αγάπης, επιτυχίας, αναγνώρισης, κάτι που τελικά τον απομακρύνει ολοένα και περισσότερο από την πραγματικότητα. Βέβαια, μέχρι ενός σημείου η ονειροπόληση αυτή (τα όνειρα) μπορεί να έχουν και θετικές επιδράσεις στην ψυχολογία του, ειδικά εάν είναι όνειρα και προσδοκίες για επαγγελματική και κοινωνική ανέλιξη. Αρκεί, να μην υπερβεί το όριο του ρεαλισμού.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ;
ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ… ΜΠΟΡΑ ΕΙΝΑΙ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ

Ο κάθε γονιός που είχε συνηθίσει σε ένα χαρούμενο, ήσυχο, συνεργάσιμο, κοινωνικό, μελετηρό, νοικοκυρεμένο παιδί, όταν ξαφνικά όλα αυτά τινάζονται στον αέρα είναι λογικό και ανθρώπινο να του φεύγει η γη κάτω από τα πόδια του. Ειδικά, αυτό που πληγώνει και εξοργίζει ένα γονιό είναι οι παραλογισμοί που εύκολα ξεπροβάλλουν από το στόμα ενός εφήβου. Ο γονιός δυσκολεύεται να πιστέψει πως είναι δυνατόν, κάθε του πράξη, κάθε του υπόδειξη, κάθε του επιθυμία να παρερμηνεύεται και να διαστρεβλώνεται. Είναι θέμα χαρακτήρα και πνευματικών και ψυχικών αντοχών του γονιού η ποιότητα της αντίδρασής του. Αν ο γονιός με αίσθημα αυτοπεποίθησης, χωρίς εξαλλοσύνες αλλά με αποφασιστικότητα παρουσιάσει την άποψη του και δώσει στον έφηβο την ευθύνη συγκεκριμένων επιλογών μπορεί και κάποια στιγμή τα πράγματα να ηρεμήσουν. Δυστυχώς δεν υπάρχει συχνά χρονική «ταυτότητα», δηλαδή, την ώρα που ο γονιός εξηγεί και προτείνει πέφτει σε φάση «μπλακ άουτ» του μυαλού του εφήβου και όχι μόνο οι προσπάθειες του είναι άκαρπες… αλλά βρίσκει και τον μπελά του. Οι υποδείξεις του, όσο ρεαλιστικές και να είναι διαστρεβλώνονται στο ταραγμένο μυαλό του εφήβου ακόμα περισσότερο και ότι με κόπο είχε χτιστεί τις προηγούμενες μέρες ή βδομάδες όλα γκρεμίζονται.

Επομένως είναι ευχή και τύχη οι υποδείξεις του γονέα να βρουν «αν όχι πόρτα ανοιχτή» τουλάχιστον «χαραμάδα ανοιχτή» στο μυαλό του εφήβου. Τέλος, υπάρχουν δύο πολύ συνηθισμένοι λανθασμένοι τρόποι αντιμετώπισης στην προσπάθεια να ελέγξουν την κρίση εφηβείας. Πρώτον, είτε συγκλονισμένοι, τρομαγμένοι από τον ‘’σεισμό’’ της εφηβείας, ολοένα υποχωρούν, καλοπιάνουν, δωροδοκούν και κάνουν πράγματα για λογαριασμό τους (συγυρίζουν οι ίδιοι τα δωμάτιά τους, κουβαλούν σακούλες σουπερ μάρκετ για να μην κακοκαρδίσουν το βλαστάρι τους) ή δεύτερον γίνονται αντίστροφα βίαιοι λέγοντας ένα ξερό «όχι» σε όλα. Όχι στην τηλεόραση, όχι στην βόλτα, όχι στο χαρτζιλίκι, όχι στο ξενύχτι και πολλά άλλα. Συνήθως οι περισσότεροι γονείς ακολουθούν την πρώτη τακτική του «ναι» σε όλα, του καλοπιάσματος και της υποχώρησης στις «επιθέσεις» των έφηβων παιδιών τους. Τα αποτελέσματα συνήθως είναι πολύ δυσάρεστα. Όταν το διαταραγμένο μυαλό ενός έφηβου, την υποχωρητικότητα ενός «φοβισμένου» γονιού, την ερμηνεύσει σαν αδυναμία του και σαν νίκη της προσωπικότητας του, ο γονιός αργά ή γρήγορα θα χάσει και το τελευταίο ίχνος που διέθετε, την τελευταία σταγόνα κύρους του αξιώματος του σαν γονιός, καταντώντας ένας θλιβερός σάκος πυγμαχίας.

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΕΒΟΜΑΣΤΕ ΤΟ «ΤΣΟΥΝΑΜΙ» ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΑΣ, ΑΛΛΑ ΑΝ ΒΑΛΟΥΜΕ ΟΡΟΥΣ, ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΙΝΟΥΜΕ ΣΤΑΘΕΡΟΙ ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΙ ΣΤΗΝ ΠΛΩΡΗ ΤΟΥ ΚΑΡΑΒΙΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ, Ο ΑΝΩΡΙΜΟΣ ΣΗΜΕΡΑ ΕΦΗΒΟΣ ΘΑ ΕΞΕΛΙΧΘΕΙ ΣΕ ΕΝΑΝ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ ΩΡΙΜΟ ΕΝΗΛΙΚΑ. ΚΑΛΗ ΤΥΧΗ.

Δρ. Κομματάς Κώστας – ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ
www.opediatrosmou.gr